Με βαθιά γνώση θεάτρου, αγάπη για τα κείμενα και λατρεία για τους ηθοποιούς, φιλόλογος, συγγραφέας και θεατρική κριτικός, η Φίλη Μαρώ Τριανταφύλλου, προσφέρει τις σκηνοθετικές της συμβουλές και φροντίδες στην παράσταση
«Κλυταιμνήστρα» της Γιουρσενάρ που ανεβαίνει στις 4 Απριλίου στο Studio Μαυρομιχάλη με την Ειρήνη Μελά στον ομώνυμο ρόλο.
Με αφορμή την παράσταση η Μαρώ γράφει ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον σημείωμα στο artplay.gr για την γνωριμία της με το έργο στα εφηβικά της χρόνια, εξηγώντας πως «η Κλυταιμνήστρα εδώ είναι μια γυναίκα σύγχρονη που βιώνει τον έρωτα σε όλη του την χαρά, την αγριότητα και τον πόνο, με τον τρόπο που μόνο η γαλλική τέχνη ξέρει να περιγράφει. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό, λεπτομερειακό ψυχογράφημα μιας ερωτευμένης με τον άντρα της μεσήλικης γυναίκας, που βιώνει το μαρτύριο της απόρριψης. Που σκοτώνει από έρωτα».
Με αφορμή την παράσταση η Μαρώ γράφει ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον σημείωμα στο artplay.gr για την γνωριμία της με το έργο στα εφηβικά της χρόνια, εξηγώντας πως «η Κλυταιμνήστρα εδώ είναι μια γυναίκα σύγχρονη που βιώνει τον έρωτα σε όλη του την χαρά, την αγριότητα και τον πόνο, με τον τρόπο που μόνο η γαλλική τέχνη ξέρει να περιγράφει. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό, λεπτομερειακό ψυχογράφημα μιας ερωτευμένης με τον άντρα της μεσήλικης γυναίκας, που βιώνει το μαρτύριο της απόρριψης. Που σκοτώνει από έρωτα».
Σημειώνει η Μαρώ:
«Διάβασα για πρώτη φορά την «Κλυταιμνήστρα» της Γιουρσενάρ το 1981. Στο 5ο τεύχος του αγαπημένου περιοδικού «Λέξη», στο οποίο χρωστώ τη γνωριμία με μεγάλες κατοπινές αγάπες μου της λογοτεχνίας. Δεν είχα πατήσει ακόμα τα 18, τέλειωνα την τρίτη Λυκείου. Και το κείμενο με στοίχειωσε. Αγάπησα την Μαργκερίτ Γιουρσενάρ, το ήρεμο πάθος της γραφής της, την σοφία της, την βαθύτατη αρχαιογνωσία της. Και γύρναγα κατά καιρούς στην «Κλυταιμνήστρα» της, πιο συχνά απ’ ό,τι σε άλλα κείμενά της.
Η Κλυταιμνήστρα της Γιουρσενάρ, που γράφτηκε το 1936, έχει ελάχιστα κοινά με την ηρωίδα της τραγωδίας, μολονότι η συγγραφέας χρησιμοποιεί ένα πλούσιο υλικό απ’ τον αρχαίο κόσμο σε μικρές, σχεδόν αδιόρατες λεπτομέρειες διάσπαρτες αριστοτεχνικά σε όλη την έκταση του μονολόγου. Η Κλυταιμνήστρα εδώ είναι μια γυναίκα σύγχρονη που βιώνει τον έρωτα σε όλη του την χαρά, την αγριότητα και τον πόνο, με τον τρόπο που μόνο η γαλλική τέχνη ξέρει να περιγράφει. Την βρίσκουμε λίγο μετά τον φόνο του Αγαμέμνονα να απολογείται μπροστά στο δικαστήριο. Δεν προσπαθεί να δικαιολογηθεί, δεν ζητά έλεος, δεν ζητά καν συμπάθεια και επιείκεια. Μοιάζει να μιλά για τον εαυτό της και στον εαυτό της. Αυτοί που έχει απέναντί της δεν είναι άξιοι να την κρίνουν. Έτσι κι αλλιώς το ξέρει πως την «έχουν καταδικάσει μέσα τους αμέτρητες φορές». Όπως συνήθως συμβαίνει.
Η Κλυταιμνήστρα ανοίγει την ψυχή της και εξηγεί τα αίτια που την οδήγησαν στην πράξη της. Ο έρωτας, ο τρόμος της γυναίκας που μεγαλώνει και φοβάται πως οι ρυτίδες της θα διώξουν μακριά τον αγαπημένο άνδρα, η ανασφάλεια πως η ομορφιά που χάνεται δεν θα την κάνουν άξια γι’ αυτόν και η ζήλεια, η ζήλεια για την νέα γυναίκα που θα την αντικαταστήσει στο κρεβάτι και την ζωή του και για κείνον που δεν είναι πια δικός της, που δεν την θέλει. Ο πόνος από την αδιαφορία, ακόμα πιο πολύ περιφρόνηση του αγαπημένου άντρα: «δεν τον σκότωνα παρά για να μάθει ότι δεν ήμουν κάτι ασήμαντο που το αφήνεις να πέσει κάτω ή το παραχωρείς στον πρώτο τυχόντα».
Κι αν αναρωτηθεί κανείς, «μα κι εκείνη δεν είχε εραστή, το νεαρό Αίγισθο;», είναι έτοιμη να δώσει την απάντησή της. Ο νεαρός άντρας είναι ένα άθυρμα, ένα ασήμαντο υποκατάστατο που της θυμίζει πόσο πιο σημαντικός ήταν ο μοναδικός άντρας της ζωής της και η μοιχεία, λέει, «δεν είναι παρά η απελπισμένη μορφή της πίστης».
Με ένα λόγο, πρόκειται για ένα εξαιρετικό, λεπτομερειακό ψυχογράφημα μιας ερωτευμένης με τον άντρα της μεσήλικης γυναίκας, που βιώνει το μαρτύριο της απόρριψης. Που σκοτώνει από έρωτα. Τόσο διαχρονικό και άρα τόσο σύγχρονο. Ωστόσο…
Ωστόσο η Κλυταιμνήστρα δεν είναι μια τυχαία γυναίκα. Διοίκησε την πιο δυνατή πόλη του μυκηναϊκού κόσμου, όσο ο Αγαμέμνονας έλειπε στην Τροία. Ας παρακάμψουμε τα όσα οι σύγχρονες έρευνες για την θέση των γυναικών στο Μυκηναϊκό κόσμο έχουν αμφισβητήσει. Η γυναίκα αυτή ήταν η βασίλισσα μιας υπερδύναμης του καιρού της. Και διοίκησε καλά. Έτσι παρουσιάζεται στις αρχαίες πηγές. Έτσι την δείχνει και το κείμενο της Γιουρσενάρ –η συγγραφέας παραθέτει μερικές από τις δραστηριότητές της, επιλέγοντας εκείνες που θέλουν λογική, ταχύτητα, ψυχραιμία και σιγουριά. Κι όμως αυτό το κομμάτι του εαυτού της, αυτή η δυνατότητα, η πολιτική πλευρά της, δεν φαίνεται να την ενδιαφέρει. Ίσα-ίσα, κυβερνά στο όνομα του άντρα της και αντιγράφοντας τον άντρα της. Γίνεται ο άντρας της. Βάζει όλες τις ικανότητές της στην υπηρεσία της δικής του δόξας.
Θα μπορούσε, λοιπόν, να είναι διαφορετικά τα πράγματα; Θα μπορούσε αυτή να περιφρονήσει τον άντρα που της φέρθηκε με τέτοια συναισθηματική βία, που την ταπείνωσε με την συμπεριφορά και τις επιλογές του; Θα μπορούσε να βαδίσει αγέρωχα και αποδοτικά μπροστά, να απαιτήσει τον ηγετικό της ρόλο; Ακόμα πιο πολύ, θα μπορούσε να πάψει να τον αντιγράφει και να βρει το δικό της βηματισμό; Παλιός ο προβληματισμός του γυναικείου κινήματος για την σχέση φύλου και πολιτικής. Πολύ επίκαιρος ξανά στις μέρες μας, όπου όχι μόνο οι γυναίκες πολιτικοί που προβάλλονται, υιοθετούν τα πιο σκληρά και ανάλγητα πρότυπα πολιτικής δράσης, αλλά επανέρχονται λόγω της κρίσης, ύπουλα και υπόγεια, συντηρητικά και ξεπερασμένα μοντέλα των ρόλων των φύλων.
Ήταν και αυτό ένα ερώτημα που βάλαμε ερευνώντας την «Κλυταιμνήστρα» της Γιουρσενάρ».
Η Κλυταιμνήστρα της Γιουρσενάρ, που γράφτηκε το 1936, έχει ελάχιστα κοινά με την ηρωίδα της τραγωδίας, μολονότι η συγγραφέας χρησιμοποιεί ένα πλούσιο υλικό απ’ τον αρχαίο κόσμο σε μικρές, σχεδόν αδιόρατες λεπτομέρειες διάσπαρτες αριστοτεχνικά σε όλη την έκταση του μονολόγου. Η Κλυταιμνήστρα εδώ είναι μια γυναίκα σύγχρονη που βιώνει τον έρωτα σε όλη του την χαρά, την αγριότητα και τον πόνο, με τον τρόπο που μόνο η γαλλική τέχνη ξέρει να περιγράφει. Την βρίσκουμε λίγο μετά τον φόνο του Αγαμέμνονα να απολογείται μπροστά στο δικαστήριο. Δεν προσπαθεί να δικαιολογηθεί, δεν ζητά έλεος, δεν ζητά καν συμπάθεια και επιείκεια. Μοιάζει να μιλά για τον εαυτό της και στον εαυτό της. Αυτοί που έχει απέναντί της δεν είναι άξιοι να την κρίνουν. Έτσι κι αλλιώς το ξέρει πως την «έχουν καταδικάσει μέσα τους αμέτρητες φορές». Όπως συνήθως συμβαίνει.
Η Κλυταιμνήστρα ανοίγει την ψυχή της και εξηγεί τα αίτια που την οδήγησαν στην πράξη της. Ο έρωτας, ο τρόμος της γυναίκας που μεγαλώνει και φοβάται πως οι ρυτίδες της θα διώξουν μακριά τον αγαπημένο άνδρα, η ανασφάλεια πως η ομορφιά που χάνεται δεν θα την κάνουν άξια γι’ αυτόν και η ζήλεια, η ζήλεια για την νέα γυναίκα που θα την αντικαταστήσει στο κρεβάτι και την ζωή του και για κείνον που δεν είναι πια δικός της, που δεν την θέλει. Ο πόνος από την αδιαφορία, ακόμα πιο πολύ περιφρόνηση του αγαπημένου άντρα: «δεν τον σκότωνα παρά για να μάθει ότι δεν ήμουν κάτι ασήμαντο που το αφήνεις να πέσει κάτω ή το παραχωρείς στον πρώτο τυχόντα».
Κι αν αναρωτηθεί κανείς, «μα κι εκείνη δεν είχε εραστή, το νεαρό Αίγισθο;», είναι έτοιμη να δώσει την απάντησή της. Ο νεαρός άντρας είναι ένα άθυρμα, ένα ασήμαντο υποκατάστατο που της θυμίζει πόσο πιο σημαντικός ήταν ο μοναδικός άντρας της ζωής της και η μοιχεία, λέει, «δεν είναι παρά η απελπισμένη μορφή της πίστης».
Με ένα λόγο, πρόκειται για ένα εξαιρετικό, λεπτομερειακό ψυχογράφημα μιας ερωτευμένης με τον άντρα της μεσήλικης γυναίκας, που βιώνει το μαρτύριο της απόρριψης. Που σκοτώνει από έρωτα. Τόσο διαχρονικό και άρα τόσο σύγχρονο. Ωστόσο…
Ωστόσο η Κλυταιμνήστρα δεν είναι μια τυχαία γυναίκα. Διοίκησε την πιο δυνατή πόλη του μυκηναϊκού κόσμου, όσο ο Αγαμέμνονας έλειπε στην Τροία. Ας παρακάμψουμε τα όσα οι σύγχρονες έρευνες για την θέση των γυναικών στο Μυκηναϊκό κόσμο έχουν αμφισβητήσει. Η γυναίκα αυτή ήταν η βασίλισσα μιας υπερδύναμης του καιρού της. Και διοίκησε καλά. Έτσι παρουσιάζεται στις αρχαίες πηγές. Έτσι την δείχνει και το κείμενο της Γιουρσενάρ –η συγγραφέας παραθέτει μερικές από τις δραστηριότητές της, επιλέγοντας εκείνες που θέλουν λογική, ταχύτητα, ψυχραιμία και σιγουριά. Κι όμως αυτό το κομμάτι του εαυτού της, αυτή η δυνατότητα, η πολιτική πλευρά της, δεν φαίνεται να την ενδιαφέρει. Ίσα-ίσα, κυβερνά στο όνομα του άντρα της και αντιγράφοντας τον άντρα της. Γίνεται ο άντρας της. Βάζει όλες τις ικανότητές της στην υπηρεσία της δικής του δόξας.
Θα μπορούσε, λοιπόν, να είναι διαφορετικά τα πράγματα; Θα μπορούσε αυτή να περιφρονήσει τον άντρα που της φέρθηκε με τέτοια συναισθηματική βία, που την ταπείνωσε με την συμπεριφορά και τις επιλογές του; Θα μπορούσε να βαδίσει αγέρωχα και αποδοτικά μπροστά, να απαιτήσει τον ηγετικό της ρόλο; Ακόμα πιο πολύ, θα μπορούσε να πάψει να τον αντιγράφει και να βρει το δικό της βηματισμό; Παλιός ο προβληματισμός του γυναικείου κινήματος για την σχέση φύλου και πολιτικής. Πολύ επίκαιρος ξανά στις μέρες μας, όπου όχι μόνο οι γυναίκες πολιτικοί που προβάλλονται, υιοθετούν τα πιο σκληρά και ανάλγητα πρότυπα πολιτικής δράσης, αλλά επανέρχονται λόγω της κρίσης, ύπουλα και υπόγεια, συντηρητικά και ξεπερασμένα μοντέλα των ρόλων των φύλων.
Ήταν και αυτό ένα ερώτημα που βάλαμε ερευνώντας την «Κλυταιμνήστρα» της Γιουρσενάρ».
Μαρώ Τριανταφύλλου
Ταυτότητα παράστασης:
Στο ρόλο της Κλυταιμνήστρας η Ειρήνη Μελά
Στο ρόλο της Κλυταιμνήστρας η Ειρήνη Μελά
Σκηνοθεσία: Μαρώ Τριανταφύλλου
Μετάφραση : Μαρία Φωστιέρη
Μουσική: Λεωνίδας Μαριδάκης
Τραγούδι: Αιμιλία Ράπτη
Χορογραφία: Σταμάτης Σουσούδης
Φωτισμοί: Σάββας Στρούμπος
Φωτογραφίες: Πέτρος Γιασεμής
Γραφιστικά: Θυμέλη
Studio Μαυρομιχάλη, οδός Μαυρομιχάλη 134, Εξάρχεια
Παραστάσεις: Δευτέρα, Τρίτη 9.15 μμ
Από 4-19 Απριλίου
Τιμές εισιτηρίων: 8 και φοιτητικά 5 ευρώ
Τιμές εισιτηρίων: 8 και φοιτητικά 5 ευρώ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου